Deve Dikeni ve Hırs

Deve Dikeni ve Hırs

Deve dikenleri yol kenarlarında ve ekili olmayan tarlalarda sıkça çıkar karşımıza. Çok zorlu koşullarda yaşayabilen deve dikenleri aşırı sıcaklara karşı da yeşil kalabiliyor. Onun yeşil kalmasını sağlayan özelliği, amansız dikenlerle donatılmış olması. Bu bitkilere aşırı sıcaklarda artan terlemeyle su kaybı azaltabilmelerini sağlayacak şekilde yaprakları sert ve dikenli yaratılmıştır. Ayrıca onlara takılan bu sert ve batıcı dikenleri sayesinde kurtlara, böceklere, kuşlara ve diğer büyük hayvanlara karşı da korunmuş olurlar.

Yüzlerce yıldır insanlığın bin bir derdine deva olan bu bitkinin Anadolu’da deve dikeni, deve kengeli, meryemana dikeni, sütlü kengel, akkız, şevketül meryem, mübarek dikeni gibi birçok çeşitleri bulunur.

Gelelim atasözlerine dahi ilham olan devedikeni hikayesine:

Develerin çölde çok sevdikleri bir diken vardır. Gördükleri yerde o dikeni koparır çiğnemeye başlarlar, keskin diken devenin ağzında yaralar açar, o yaralardan kan akmaya başlar. Tuzlu kan dikenle karışınca bu tat devenin daha çok hoşuna gider, böylece yedikçe kanar, kanadıkça yer, bir türlü kendi kanına doyamaz ve engel olunmazsa kan kaybından ölür deve.

İşte bu dikenli bitkiye “harese” de denir. Arapça kökenli olan bu kelimeden hırs, haris, ihtiras, muhteris sözleri türemiştir.

Okuduğumuz bu deve ve diken hikayesi hırsından ve ihtirasından boğulan insanların durumunu anlatması açısında çok güzel bir hikâye.

Hırs, salt bir şeyi ihtiraslı olarak isteme duygusudur. Ve o uğurda helal haram demeden istediğini elde etme arzusu vardır. Ama bir de hırsa benzeyen ve onunla karıştırılan “azim” denilen bir başka duygu daha vardır insanoğlunda. Azim; zorluklara karşı metanetli, sabırlı ve kararlı olma durumudur. Azim; çalışmak, çabalamak ve nasip deyip hakkına razı olmak vardır. Hırsta ise hakkına razı olmamak ve daima daha fazlasını istemek vardır. O nedenle hırs insanı kanaatsiz yapar. Sanıldığının aksine, hırs insanın çalışma şevkini kırar. Sürekli şikâyet eden, hiçbir şeyden memnun olmayan bir kişilik inşasına neden olur. Öyle ki, insanlar arasında “Hırs, hasâret ve muvaffakiyetsizliğin sebebidir.” darbımesel olmuştur. Ama azimle çalışıp hakkına razı olan kanaatkâr insanların ise kesinlikle çok daha huzurlu bir içsel dünyaları vardır.

Son sözü Hz. Mevlana’dan dinleyelim: “Kötülük insana tamahtan gelir. Kanaatten hiç kimse ölmedi, hırsla da hiç kimse padişah olmadı.”