Fosil Yakıt Kullanımından Kaynaklanan Hava Kirliliği

Fosil yakıt kullanımından kaynaklanan hava kirliliği her yıl dünya çapında 5 milyon insanın ölümüne neden olduğu ortaya çıktı. Bu alanda yapılan en kapsamlı araştırmaya göre bu sayı, daha önce tahmin edilenden çok daha yüksek.

Dubai’deki Cop28 iklim zirvesinin hemen öncesinde yayınlanan bu çarpıcı rakamların, dünya liderleri üzerindeki harekete geçme baskısını artıracağı ön görülüyor. BM konferansında almaları gereken kararlar arasında, ilk kez fosil yakıtların aşamalı olarak “kullanımdan kaldırılması” konusunda anlaşmaya varıp varmayacakları da merak konusu.

Araştırmalar fosil yakıtlardan temiz, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişin hava kirliliği nedeniyle yaşanan ölümlerin önüne geçeceğini ve küresel ısınmayla mücadeleye yardımcı olacağını gösteriyor.

Şimdiye kadar yapılan araştırmalarda ölüm oranı tahminleri büyük farklılıklar gösteriyordu. Yeni bir modelleme çalışması, fosil yakıtların sanayide, enerji üretiminde ve ulaşımda kullanılmasından kaynaklanan hava kirliliğinin küresel olarak yılda 5,1 milyon önlenebilir ölümden sorumlu olduğunu öne sürüyor.

Fosil yakıtların katkısı, 2019 yılında tüm kaynaklardan kaynaklanan dış ortam hava kirliliği nedeniyle dünya genelinde tahmin edilen toplam 8,3 milyon ölümün yüzde 61’ine denk geliyor.

Fosil yakıtlara bağlı ölümlere ilişkin yeni tahminler, daha önce bildirilen değerlerden daha fazla ve fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasının, atfedilebilir ölümler üzerinde daha önce düşünülenden daha büyük bir etkisi olabileceğini düşündürüyor.

BMJ’de yayınlanan raporun araştırmacıları “Sonuçlarımız, fosil yakıtların küresel olarak kullanımdan kaldırılmasının, önceki çalışmaların çoğunda belirtilenden çok daha büyük sağlık yararları sağlayacağını göstermektedir,” açıklamasında bulundu. “Bu veriler, BM tarafından 2030 sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve 2050 için iklim nötrlüğü hedefi aracılığıyla savunulan temiz, yenilenebilir enerjinin payının artırılmasını desteklemektedir.”

Ortam hava kirliliği, hastalık ve ölüm için önde gelen çevresel sağlık risk faktörü olarak biliniyor, ancak az sayıda küresel çalışma ölümleri belirli hava kirliliği kaynaklarına bağlıyor ve sonuçları büyük ölçüde farklılık gösteriyor.

İngiltere, ABD, Almanya, İspanya ve Kıbrıs’tan araştırmacılardan oluşan uluslararası bir ekip, fosil yakıtlara bağlı hava kirliliğinden kaynaklanan ölümleri tahmin etmek ve fosil yakıtları temiz, yenilenebilir enerji kaynaklarıyla değiştiren politikaların potansiyel sağlık faydalarını değerlendirmek için yeni bir model kullandı.

Küresel Hastalık Yükü 2019 çalışmasından elde edilen verilerin yanı sıra Nasa uydu tabanlı ince partikül madde ve nüfus verileri ile atmosferik kimya, aerosol ve 2019 için göreceli risk modellemesini kullanarak aşırı ölümleri değerlendirdiler.

Sonuçlar, 2019 yılında dünya genelinde 8,3 milyon ölümün ortam havasındaki ince partiküller (PM2,5) ve ozondan (O3) kaynaklandığını ve bunların %61’inin (5,1 milyon) fosil yakıtlarla bağlantılı olduğunu gösteriyor.

“Hava kirliliği emisyonlarında, özellikle fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması yoluyla yapılacak büyük azaltmalar, sağlık açısından büyük ve olumlu sonuçlar doğurabilir. Sonuçlar, fosil yakıt kullanımından kaynaklanan hava kirliliğine atfedilebilecek ölüm yükünün önceki tahminlerin çoğundan daha yüksek olduğunu göstermektedir.”

Araştırmacılar, modellerinin önceki çalışmaların çoğundan daha büyük tahminler üretmesinin bir nedeninin, yalnızca dış ortam hava kirliliği çalışmalarına dayanması olduğunu söylüyor. Belirsizlik sürüyor, ancak Paris İklim Anlaşması’nın 2050 yılına kadar iklim nötrlüğü hedefi göz önüne alındığında, “fosil yakıtların temiz, yenilenebilir enerji kaynakları ile değiştirilmesinin muazzam halk sağlığı ve iklim yan faydaları olacaktır”.

Sahil Temizliği Yapmak Mikroplastik Oluşumunu Engelliyor

Ender Gökmen