Black Friday Nedir?

Türkiye’deki mağazaların da küreselleşen trendlere ayak uydurması ile giderek daha fazla duymaya başladığımız bu terim, tüketicilerin “Black Friday nedir?” sorusunu sormalarına sebep oluyor.

Aslında 1960’lı yıllarda ABD’nin Philadelphia şehrinde trafiğin akışını bile engelleyen alışveriş bölgesindeki kalabalığa polislerin verdiği bir terim olan Black Friday, artık ABD’nin Şükran Günü sonrası ilk Cuma günü yapılan ve neredeyse dünyanın her noktasında gerçekleşen dev indirimler için kullanılmakta. Black Friday 2016 yılında sadece ABD’de 100 milyon kişi mağazalara giderken bir o kadar kişi de internetten alışveriş yapmış. Mağazalarda toplam 290 milyon dolar harcanırken, internet satışları ise 3 milyar doları geçmiş. Bu yıl ise bu rakamların artması bekleniyor. Peki Black Friday ya da büyük indirimler, niye böyle bir tüketim çılgınlığına yol açıyor? Bu indirimlerin, tüketim yapma isteğinin arkasında ne olduğunu psikologlar bir kaç başlık altında açıklamaya çalışmış.

İndirimler bize kendimizi iyi hissettiriyor

Tüketim bilimi uzmanı James Mourey tüketiciler ne zaman “iyi bir indirim” bulursa gerçek bir mutluluk psikolojisi içine girdiğini belirtiyor. Chicago’daki DePaul Üniversitesi İşletme departmanında çalışan Mourey, sevdiğiniz bir şeyi gördüğünüz zaman beyninizin ödül merkezinin harekete geçtiğini, ama diğer taraftan da “adil olmayan” bir fiyat gördüğünüz de ise beynin acıyı işleme alan kısmının harekete geçtiğini öne sürüyor. O yüzden tüketiciler adil olduğunu düşündükleri bir fiyat gördükleri zaman acı yerine kendilerini ödüllendirerek mutlu olmak istiyor. Kansas Eyalet Üniversitesi’nden bir sosyal psikolog olan Laura Brannon da Black Friday’in tüketicileri özel ve kısıtlı zamanda bir indirim fırsatı yaratarak, tüketicilerin bu indirimleri daha fazla istemesine yol açtığını savunuyor. Brannon’a göre özellikle reklamlarda kullanılan dil, fırsatların ya da ürünlerin kısıtlı olduğunu öne çıkarıyor. Mourey de bu dilin tüketicileri mantıksız bir düşünce yapısına ittiğini, bu fırsatı başka bir zaman büyük ihtimalle aynı fiyata bulabileceğini bilmelerine rağmen, korku ve elden kaçırma duygusunun harekete geçtiğini belirtiyor.

Alternatif arayışları çoğalıyor

Bazıları için Black Friday gibi etkinlikler, bir görevi tamamlama hissi ile mutluluk verdiğinden, eğlenceli olsa da, indirim yakalamak uğruna daha fazla tüketim yapmak çevreye çok büyük zararlar veriyor. Giderek büyüyen bir tüketim kültürü daha fazla kaynağın kullanılmasına yol açarak, çevreye daha fazla zarar verilmesine yol açıyor. Black Friday’in yarattığı tüketim çılgınlığa rağmen sürdürülebilir yaşamı destekleyen bilinçli tüketici topluluklarının da giderek büyümesi, farklı hareketlerin de oluşmasına yol açmış. Black Friday ile aynı gün gerçekleşen “Buy Nothing Day” (Hiçbir şey Almama Günü) tüketicilere katılım yapmadan bu harekete katılmayı öneriyor.

Bu topluluklar aynı zamanda ikinci el pazarları, eşya değiş tokuş etkinlikleri oluşturarak tüketicilerin yeni bir şey almak yerine onları diğer insanlar ile paylaşmasını destekliyor; hatta mümkünse insanların, ihtiyacı olan insanlara yardım etmesini ve yardım kuruluşlarına zaman ve para bağışı yapmayı öne çıkarıyor.

Kaynak:  HuffPost, LifeHacker, CNN