Balıkesir’in Dokuma Yaygıları

Balıkesir’in Dokuma Yaygıları

Dokuma yaygılar Anadolu’nun hemen her yöresinde dokunan kalınca ve havsız dokuma yaygılardır. Kilim, cicim, zili, sumak gibi dokuma tekniklerine göre ayrılan yaygıların genel olarak “kilim” şeklinde adlandırıldığı görülmektedir. Dokuma yaygılar; Kirkit adı verilen ucu dişli, tarak benzeri alet ile sıkıştırılarak yapıldığından kirkitli dokumalar adı altında toplanmakla birlikte; çulfalıkta mekik denilen araç kullanılarak yapılan ve mekikli dokuma adı verilen dokuma tekniğinde de yaygı örnekleri görülmektedir.

Dokuma yaygılar halılara göre daha ince bir yapıya sahiptir. Konar-göçer Türk toplulukları yaşam biçimleri gereği taşımakta güçlük çekmeyeceği hafif dokumaları tercih etmişlerdir. Bu sebeple göçebe Türk toplulukları arasında halı yerine dokuma yaygı kullanmayı tercih etmişlerdir.

Koyun yünü ve keçi kılı

Dokuma yaygılarda koyun, keçi, deve gibi hayvanların yünlerinin kullanıldığı, nadir olmakla birlikte ipek, pamuk, keten ipliklerinin kullanıldığı görülmektedir. Koyun ve keçi yetiştiriciliği ile uğraşan Türkler, yaygı dokumak için de koyun yünü ve keçi kılından yararlanmıştır.

Dokuma ürünlerinin yapısı gereği

Dayanıklılık süresi azdır. Bu sebeple dokuma ürünlerinin çok eski tarihlerdeki somut örneklerine rastlamak oldukça zordur. Bilinen en eski halı örneği Altay dağlarında yapılan çalışmalarda bulunmuştur. Pazırık’ta bulunan bir kurganın içerisine dolan suyun donmasıyla birlikte az hasar görmüş, tarihin bilinen en eski halı örneği bulunmuştur. Halının bulunmasının yanında bazı düz dokuma kalıntıları olduğu düşünülen parçalar da gün yüzüne çıkmıştır.

Dokuma yaygılar, halılara göre daha ince ve dayanaksız olduğundan günümüze ulaşan örneklere rastlamak oldukça zordur. Bütünüyle varlığını koruyan en eski Türk dokuma yaygı örneği Washington Tekstil Müzesinde bulunan, 15. ve 16. Yüzyıl ressamlarının tablolarındaki halıların desenleriyle benzerlik gösterdiği için aynı tarihlere ait olduğu düşünülen dokuma yaygı örneğidir.

Karesi ilçesinde

Daha çok koyun yetiştiriciliği yapılmış ve bu durum dokuma örneklerine de yansımıştır. Burada dokunan yaygılarda ham madde olarak koyun yünü kullanılmıştır.

Koyun yünü haricinde en sık rastlanılan yaygı örneği eskiyen kumaşları küçük ve ince parçalara ayırarak oluşturulan iplik ile yapılan “palas yaygı” veya “çaput kilim” şeklinde adlandırılan yaygı örneğidir. Yukarıda bahsettiğimiz gibi dokuma yaygılara genel anlamda kilim adı verildiği için kaynak kişilerden bazılarının “kilim” bazılarının ise “yaygı” ifadesini kullandığı görülmüştür.

Haber Merkezi

Balıkesir’in yöresel kıyafetleri