BUĞDAYI NASIL YETİŞTİRMELİYİZ?
BUĞDAYI NASIL YETİŞTİRMELİYİZ?
Buğday özellikle Altıeylül ve Karesi ilçelerimizde kuru tarım ürünü olarak yetiştirildiği için yağmurlara bağlı olarak sezon geçirir. Yağışların dur durak bilmediği, ara verse bile toprakların çamur olmaktan kurtulamadığı bir yıl başlangıcı yaptık. Ocak ayının ortasına yaklaştığımız bu zamanlarda; bir fırsatını denk getirerek yaş olmayan, tavında olan toprağa ekim yapabilen Buğdaycılar çimlenme ve ilk büyüme döneminde yağan yağmura şükrettiler. “Yapacak bir şey yok” diyerek traktörün girebildiği ama yaş olan tavında olmayan toprağa ekim yapan çiftçiler ise “ya nasip” dediler. Bu çiftçilerin, kök boğazı hastalılarına ve yatmaya, pas hastalıklarına karşı diğerlerinden daha ehemmiyetli yaklaşmaları gerek.
Toprağınızın analiz verilerini, tarlanızın taban gübrelemesi ve bitki geçmişini dikkate almadan kimse size gübreleme yöntemleri konusunda tavsiyede bulunamaz, bulunsa da bilimsel ve sağlıklı olmaz. Bu yazımda sizler için bir takım genel bilgilendirmeler ve genel tavsiyelerde bulunacağım. Özele girmiyorum çünkü özel tavsiyeler toprak analizi raporuna tarla geçmişine göre kişiye özel yapılmalıdır.
Buğdayda verim ve protein içeriği negatif ilişkilidir. Verim ve protein içeriği arasında denge kurabilmek için Azot gübrelemesinin kullanılacak formunu, zamanlamasını ve miktarını iyi ayarlamak gereklidir.
12 Temmuz 2023 tarihli yazımda, Azotun 3 formu olduğu söylemiştim: Nitrat Azotu, Amonyak Azotu veya Amonyum Azotu ve Üre Azotu. Taban gübrelemesinde Leonardit ile birlikte hem Amonyum Azotu hem de Nitrat Azotu içeriği olan ama Amonyum Azotu içeriği daha fazla olan bir gübreyi ve bunun yanında Fosfor içeriği olan bir gübreyi tercih edebilir ve birbirini tamamlayan bu gübreleri karıştırarak kullanabilirsiniz. Aynı şekilde organomineral gübreleri de kullanabilirsiniz.
Taban gübrelemesinde dikkat edeceğiniz konu Buğdayın sezon boyunca ihtiyacı olacak saf besin maddelerinin miktarıdır. Buğday 21,5 kg saf Azot, 6 kg saf Fosfor ve 23 kg saf Potasyuma gerek duyar. Bu rakamların içerisinde hem topraktan hem de yapraktan verilecek miktarlar vardır. Siz hesap yaparken tüm sezon için 20 kg Azot, 5,5 kg Fosfor ve 22,5 kg Potasyum topraktan, gerisini yapraktan verecekmiş gibi hesaplayın. Taban gübrelemesinde Azotu yarısını, Fosforun tamamını ve Potasyumun çoğunu vermeniz gerek. Uygulamada çiftçiler genellikle taban gübrelemesinde Azotun yarısı ile Fosfor ve Potasyumun tamamını girer, Azotun kalan yarısını da üst gübreleme zamanı saçarlar. Taban gübrelemesinde ben şunu tavsiye ederim. Azotun yarısı, Fosforun tamamı, Potasyumun dörtte üçlük kısmı verilmeli. Üst gübreleme ise Azotun kalan yarısı ile Potasyumun kalan dörtte birlik kısmı.
Buğdayda tohum kaplama yaparsanız ve bu tohumları ekerseniz çimlenmede erkencilikle birlikte homojen ve daha güçlü çıkış alabilirsiniz.
Buğdayın farklı büyüme aşamalarındaki besin gereksinimleri genel olarak şöyle:
Çimlenme ve kardeşlenme başında Azot ile birlikte Fosfor ihtiyacı yüksektir. Aynı zamanda hareketli bir yapıda olan Çinko elementinin bu dönemde yüklenmeye başlanmasını tavsiye ederim. Bu yüzden tohum ekiminden sonra “toprak yıkama” adını verdiğim bir uygulama yapılmalı. Bu uygulamada toprağın üzerine Hümik asit, Nitrat oranı yüksek sıvı Azot ve Çinko içerikli karışımı sıkılmalıdır. Taban gübresi konusundaki tavsiyelerime ve toprak yıkamaya uyulduğu taktirde, kardeşlenme başına kadar yani bitki boyu yaklaşık olarak 7-10 cm olana kadarki besin ihtiyacı karşılanmış, kardeşlenme potansiyeli artırılmış olacaktır.
Buğdayın kardeşlenmesi başladığında Azot ihtiyacı devam ederken, Magnezyum ihtiyacı da ortaya çıkar. 01 Kasım 2023 tarihli yazımda belirttiğim gibi Magnezyum taşıyıcı bir elementtir ve Fosfor ile Potasyumu taşır. Kardeşlenmenin sağlıklı ve bol olması için Magnezyum şarttır. Aramızda kalsın kardeşlerden çıkması muhtemel olan başakların sağlığı ve kalitesi de Magnezyuma bağlıdır. Buğdaya üst gübresi atma zamanı bu döneme rastlar ve üst gübresinde Azot ile Potasyumun kalan yarısını verecektik. O zaman yapraktan Azot sıkmaya gerek yok. Sadece yapraktan Magnezyum ama tek başına sıkılacak. Bu dönemde organik karbon uygulaması ile yeni kardeşlerin oluşması teşvik edilirken, mevcut kardeşlerin de daha sağlıklı büyümesi sağlanır. Ayrıca kardeşlenme başında pas, septoria yaprak lekesi, külleme ve kök boğazı çürüklüğü hastalıkları için ilaçlı mücadeleye başlanmalıdır.
Sapa kalkma dönemi Buğdayda verimin başlama dönün noktası olduğu için hassas dönemdir ve bu dönemde ihtiyaç duyulan elementler fazlalaşır. Fakat bu dönemde Buğdayın boyu traktörün alt tarafını geçtiği için, traktörle girmezler fakat bu dönemin ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için girilmesi gereklidir. Taban gübrelemesinde verilen fosforun yeni yeni çözülmeye başlaması, üst gübrelemede serpilen Azot ve Potasyum yanında kardeşlenme döneminde verilen Magnezyumun haricinde Buğdayın alması gereken Kükürt ve Çinko elementleri yapraktan ve ayrı ayrı olarak verilmelidir, bir gün arayla verilebilir. Aynı zamanda bu dönemde yine pas, septoria yaprak lekesi ve külleme ile ilaçlı mücadele yapılmalıdır.
Son dönem olarak adlandırdığımız bayrak yaprak çıkışı, başak oluşumu ve başağın dolması aşamalarında ise; başak taslağı oluştuğu zaman gelişimi organik karbon ve amino asitle edilmeli, yapraktan Fosfor, Magnezyum ve Bor elementleri verilmelidir. Bu uygulamalar, traktör izinden gidilerek yapraktan sıkma şeklinde yapılır. Dönem itibariyle pas, septoria yaprak lekesi ve süne mücadelesi de yapılmalıdır.
Benim amacım Buğday çiftçisinin dekardan aldığı tane verimini artırmak, öyle 30-50 kg falan değil bariz şekilde artırmak. Bakalım kaç kişi uygulamaları doğru yapıp bana “Allah razı olsun” diyecek?
Kalın sağlıcakla.
