Mezarlıklara Neden Servi Dikilir?
Uzun boyu, sık dalları, kışın dökmeyen yaprakları ile hep dikkatimizi çekmiştir Serviler. İnsanlığın her döneminde belli bir inanç değerinde birçok sembolik öğeler yer almıştır. İşte bunlardan biri olan Servi ağacı, eski Türk kültüründe bolluk ve bereketi simgeler ve hayat ağacı olarak nitelendirilir. Ağaç köklerinin toprağın altından gelmesi ile doğumu, gövdesinin yeryüzünde olması ile yaşamı, ağacın herdem yeşil kalması ise ölümsüzlüğü ve yapraklarının göğe uzanması ile de cennete ulaşma arzusunu simgeler.
Servi Ağacı, geleneklerimizde hem ölümün, yani faniliğin, hem de vahdetin sembolüdür. Gövdesinin semaya uzanan dik duruşu sebebiyle ağaca mistik bir anlam yüklenerek doğruluğu temsil olduğuna inanılır. Ayrıca bu dik duruşu ile Kur’anın ilk harfi elif harfine benzetilirek ona manevi bir anlam yüklenir. Elif’in aynı zamanda “Allah” lafzının ilk harfi olması ile tasavvufta vahdaniyetin simgesi olarak bilinir.
Anadolu inanç değerlerinin bir mozaiği olan Kadiri külahlarının konik şekli de Servinin bu anlam derinliğindendir. Servinin alt dallarının düz olması ellerini duaya açmış insanı hatırlatır. Üst dalları, tıpkı Yaradan’ın huzurunda acizliğini anlayıp boyun büken bir derviş gibi yere dönüktür. Tasavvufta Servinin bu hâli, dünyadan el etek çekmeye benzetilmektedir. Bunlara ilave olarak, ağacın dik ve düzgün biçimi doğruluğun, dürüstlüğün; rüzgârda savrulmayan sağlam yapısı ise sabrın sembolüdür. Ayrıca, rüzgârda hışırdayan yapraklarının “Hu” çekip zikrediğine inanılır. Mezarlıklara Servi dikilmesinin sebebi belki de rüzgârın verdiği bu seslerin neden olduğu manevi bir atmosferdir. Evliya Çelebi de Fatih Camii’nin avlusunu tasvir ederken serviler için; “göklere baş çekmiş minarelere denk uzun yeşil serviler var ki sanki her biri yeşil bir melek” diye betimleme yapmaktadır.
Gelelim Servilerin mezarlıkta dikilme nedeninin biyolojik ve ekolojik nedenine. Servi ağaçları diğer yaprak döken bitkilere nazaran topraktan amonyum iyonlarını daha çok alırlar. Bu nedenle, mezarlıklara Servi ağacı dikilmesi çevre korumacılığı açısından önem arz eder. Çünkü buralarda toprağa karışan ceset ve atıklardan bol miktarda amonyum ayrışır. Eğer bu amonyum bitkiler tarafından alınıp temizlenmezse ya da bakteriler tarafından nitrata çevrilmezse amonyak gazı halinde havaya geçer. Bu gaz havayı soluyan çevredeki canlılar için zararlı etkiye yol açabilir. Tüm bunlara ek olarak, serviler her mevsim yeşilliğini kaybetmeyen estetik görünümü, uzun ömürlü olması, ihtiva ettiği reçine sebebiyle havaya yaydığı güzel kokusu ile de mezarlıklar için oldukça uygun bir ağaçtır.
