Balıkesir Geleneksel El Sanatları

Balıkesir, Türkiye’nin batısında yer alan bir şehirdir ve burada birçok geleneksel el sanatı bulunmaktadır. Peki geleneksel el sanatları nelerdir? İşte tüm detaylar

Balıkesir, Türkiye’nin batısında yer alan bir şehirdir. Ayrıca burada pek çok geleneksel el sanatı bulunmaktadır.

Örneğin, el yapımı halılar, kilimler ve dokuma ürünleri üreten kadın kooperatifleri bulunmaktadır. Ayrıca, Ahşap oymacılığı, bakırcılık ve seramik de burada yaygın olan el sanatları arasında yer almaktadır. Eğer Balıkesir’e yolunuz düşerse, buradaki el sanatları ürünlerini görmek için Balıkesir’in merkezindeki Hasanbaba Çarşı’yı ziyaret edebilirsiniz.

BALIKESİR HASANBABA ÇARŞISI

Balıkesir’deki en popüler turistik yerlerden biridir. Ayrıca burada pek çok geleneksel el sanatları ürünlerini bulabilirsiniz. Bunun yanında çarşıda birçok yerel yemeği ve tatlıları da tadabilirsiniz. Balıkesir’in tarihi ve kültürel dokusunu yansıtan bu el sanatları ürünleri, burada yaşayan insanların hayatını ve kültürünü yansıtmaktadır. Bu nedenle, Balıkesir’deki el sanatları ürünlerini görmek, şehrin kültürünü ve tarihini daha iyi anlamak için harika bir yoldur.

Gelelim geleneksel el sanatlarına. Balıkesir’de oldukça popüler olanların listesini şu şekilde sıralayabiliriz;

DOKUMALAR

Balıkesir yöresine göçen Yörükler göçebe yaşam sürerken zamanla yerleşik hayata geçmişlerdir. Ayrıca dokuma konusunda usta olan bu yerleşimlerde daha çok kirkitli dokumalara rastlanmaktadır. Halı dokumalarıyla ünlü olan Yağcıbedir Yörükleri Balıkesir Yöresinde XVII.yüzyıldan itibaren görülmeye başlamaktadır. Balıkesir’de Yağcıbedir Yörükleri’nin yerleşim yerleri şunlardır: Sındırgı İlçesi Karakaya, Eğridere. Ayrıca Alakır, Çakıllı, Eşmedere ve Gölcük Köyleri, Bigadiç İlçesi Kayalıdere Köyü, Kepsut İlçesi Ahmetölen Köyü.

YAĞCIBEDİR HALILARI

Balıkesir İlinde Sındırgı İlçesinde dokunan ve adıyla ünlenen el sanatı olan Yağcıbedir Halıları Balıkesir denilince ilk akla gelen üründür. Ayrıca bu halılar Yağcıbedir Yörüklerinin ellerinden çıkmakta olup Yörük kültürünün en önemli ürünlerinden biridir.

Yağcıbedir Halılarının iki önemli özelliği vardır. Bunlardan biri doğal bitki yaprağı ve köklerinden elde edilen “kök boya” adı verilen boyalarla boyanmış iplerdir. Ayrıca diğeri ise özgün motif kullanımıdır. Renkli yün iplerden iştar tipi tezgahlarda dokunan halılarda “yörük düğümü” ya da “Türk düğümü” tarzında dokuma görülmektedir. Halılarda kullanılan renkler koyu kırmızı, koyu mavi, lacivert ve de az da olsa beyazdır. Lacivert renk zeminde ve bordürlerde, kırmızı renk bordürlerde, köşe ve göbek motiflerinde beyaz renk ise bordürlerde ve mihrap çizgilerinde görülür.

BEZ DOKUMA

İpliği kumaş haline getirme işine dokuma denilmektedir. Ayrıca Balıkesir Yöresinde özellikle Manav Köylerinde bez dokumalar halen yapılmaktadır.

Genelde ev sakinleri ve marangoz işbirliği ile yapılan dokuma tezgahları bu köylerde hemen hemen her evin bir odasında yer almaktadır. Bez dokumaların atkısında orlon, çözgüsünde pamuk ip, marama adı verilen baş örtülerinde ise yün ip kullanılmaktadır. Kırsal kesimin ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak yapılan dokumalar çaput kilim/yaygı, marama, bohça olarak değerlendirilmektedir.

KEÇE

Keçenin hammaddesi yündür. Yünün sabunlu su ile ıslandırılıp birçok işlemden geçirilerek dövülmesi ile oluşturulan bir kumaştır. Ayrıca Türklerde göçebe yaşam ile ortaya çıkan geçmişi uzun olan bu el sanatı azalarak da olsa günümüze kadar gelmiştir. Kullanım alanları ise: Yaygı keçesi ,paspas, kepenek, külah, yelek, pantolon, çantadır.

OYA

İplik,boncuk,pul gibi gereçlerle tığ, iğne, mekik, firkete ve şiş kullanılarak çeşitli tekniklerle yapılan el sanatı ürünüdür. Ayrıca oyalar isimlerini hayvanlardan, bitkilerden, figürlerden ve nesnelerden alırlar. Balıkesir yöresinde yaygın olarak yapılan oya çeşitleri iğne ve boncuk oyacılığıdır. Balıkesir’de iğne oyacılığında tanınan merkez Gönen İlçesidir. Gönen çevresinde özel bir yeri olan oyacılığın, ilçede Salı günleri kurulan “Oya Pazarı” ve her yıl 6 Eylül Kurtuluş Etkinlikleri çerçevesinde düzenlenen “Oya Festivali” ile gelişmesi ve sektörünün oluşması sağlanmıştır.

ÇÖMLEK

Çömlek yapımı için uygun toprağın alınarak sulanıp, çiğnenmesi ve yoğrulması ardından motorlu çark üzerine konulup el ile şekil verilmesi ile oluşturulan eşyalara çömlek denilmektedir. Günümüzde İvrindi İlçesi Kayapa Beldesi’nde çömlek ürünleri desti, küp, sigara tablası, saksı ve güveç yapılmaktadır. Ne var ki lastik eşyaların çıkması toprak işlerindeki talebin azalmasına sebep olmuştur.

AT ARABASI

Motorlu taşıt araçlarının çıkmasıyla önemini kaybeden at arabası yapımı yörede günümüzde yalnızca Susurluk İlçesi’nde yapılmaktadır. Ayrıca ahşaptan yapılan at arabaları renkli boyalarla çeşitli manzaralar boyanarak süslenmektedir.

YORGAN

Balıkesir İlinde Yorgan Yapımı uzun yıllar öncesine dayanan bir sanat dalıdır. Teknolojinin gelişmesi, hazır çeyiz, hazır yorgan, hazır yastık sektörünün hızla ilerlemesi yorgan sanatını olumsuz etkilemiştir. Yörede yorgan ihtiyacını genelde Balıkesir Merkez’de bulunan on altı adet yorgan dükkanı karşılamaktadır. Yorganlar kullanımlarına ve isteğe bağlı olarak iki çeşit yapılmaktadır: Gündelik ve Fantezi(Model) Yorganlar. Ayrıca çok emek isteyen bu el sanatında günümüzde model çeşitliliği dikkat çekmektedir.

Daha fazlası için tıklayınız.

Referans: balikesir.ktb.gov.tr