Kadın Doktoru Gibi Bir Ot: HAYIT
Kadın Doktoru Gibi Bir Ot: HAYIT
Tabiatta şifalı özellikleri ile insanoğlunun hizmetine sunulmuş mucizevi bitkiden birsi de hayıttır. Hayıt, kışın yapraklarını döken, oldukça baharatlı bir kokuya sahip, beyaz-mor çiçekli çalımsı bir bitkidir. Çiçekleri yaz sonu açar ve sonbaharda minik yemişler verir.
Hayıt bitkisinin tıbbi kullanımı neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir. Hipokrat M.Ö. 450 yıllarında hayıt ağacından bahsetmiştir. Ayrıca, antik çağda Theophrastus ve Dioskorides gibi ünlü botanikçi ve hekimler de eserlerinde hayıtın adet sıkıntılarını giderme ve anne sütünü arttırmadaki etkisini yazmışlardır. Orta Çağ’da Katolik Kilisesi tarafından cinsel arzuyu bastırmak amacıyla hayıt tohumları kullanıldığı bilinmektedir. Bu yüzden bitkiye “Keşiş Biberi” ve “Namus ağacı” da denilir.
Günümüzde ise hayıt, halk arasında geleneksel olarak İdrar artırıcı, Gaz söktürücü, Sakinleştirici, Ağrı kesici, Ateş Düşürücü ve Adet (Regl) düzenleyici olarak kullanılmaktadır.
Hayıt üzerine 1900’lü yıllarda yürütülen ilk bilimsel araştırmalarda, bitkinin kadınların hormon dengesi üzerinde olumlu etkilerinin olduğu gözlemlenmiştir. O günden bugüne hayıt, bir ‘kadın otu’ olarak tanımlanmaya başlamıştır.
Vücuttaki hormonal dengede meydana gelen değişimler kadınların ruh halinde değişimlere yol açabilmektedir. İşte bilim inanları da hayıtın, vücutta hormon dengesini sağlayan hipofiz bezinin çalışmasını düzenleyerek, hormon dengesizliğinden kaynaklanan kadın hastalıklarını iyileştirdiğini keşfetmişlerdir. Bazı kaynaklarda bu tip duygu değişimlerini normal duruma getirmek ve depresyon gibi ruhsal sorunları giderebilmek açısından hayıt otu tüketimi oldukça faydalı olduğu bildirilmektedir. Hayıt düzenli olarak kullanıldığı takdirde duygu değişimlerindeki düzelmeler birkaç gün içinde fark edilebilecektir. Bu nedenle, günümüzde Avrupalı jinekologlar ve Batılı bitkisel tıp uygulayıcıları, regl öncesi görülen huzursuzluk, kaygı, baş ağrıları ve karın bölgesinde kramplar ve regl bozuklukları için hayıttan yapılmış ilaçları önermektedirler. Ayrıca kadınlardaki ani ateş basması gibi bazı menopoz belirtilerini hafifletmek için de hayıt faydalıdır. Rahim kistleri ve bazı rahim iltihapları tedavisinde de kullanılmaktadır. Hayıt, yumurtlama periyodunu düzenleyici özelliği nedeniyle kadınlarda hamile kalma şansını da artırıcı özelliğe sahiptir.
Tüm bu şifalı özellikler Hayıtın tohumlarında depolanmıştır. Hayıt tohumlarını toplamak için en uygun zaman Eylül-Ekim ayıdır. Ancak hayıt tohumlarını yol kenarlarından ve ilaçlı tarım arazilerinden uzak yerlerden toplamak gerekir.
Uzman doktoralarının ya da Fitoterapi uzmanlarının tavsiyesi ve tarifleri doğrultusunda uygun şekilde toplanan hayıt tohumları doğrudan çay gibi demlenerek kullanılabilir. Bunun için yarım çay kaşığı kurutulmuş hayıt meyvesi 1 bardak sıcak suda 5-7 dakika demlenir (%2’ lik dekoksiyon). Sonra süzülüp sabah akşam 1 bardak içilir. Bitkinin eczanelerde satılan ekstrakt ve tablet formatını kullanmak daha doğru ve etkilidir.
Bu arada bitkisel droglar hamile ve emziren kadınların ve çocukların kullanımı için uygun değildir. Aşırı dozlarda kullanımı olumsuz yan etkilere yol açabileceğinin de unutmamalıdır.
